Trainer/coach, journalist, commentator en treedt regelmatig op als moderator of dagvoorzitter
Steve Austen wordt steeds vaker gevraagd om als laatste spreker een congresdag samen te vatten als “dagsluiter”. Hierbij een aardig voorbeeld van zo’n optreden.
In het buitenland (voertaal Duits of Engels), valt deze rol veelal samen met die van moderator, waarvoor Steve Austen met enige regelmaat uitgenodigd wordt.
Felix Meritis neemt actief deel aan de werkgroep Audience Participation van het Platform Access to Culture ingesteld door de Europese Commissie in het kader van de bevordering van de dialoog met de civil society.
Nog juist voor de zomer werd het resultaat van de beraadslagingen in deze werkgroep aan het Platform en de Europese Commissie gepresenteerd. De werkgroep is tot de conclusie gekomen dat het begrip audience development in de huidige tijd onmiskenbaar raakvlakken heeft met burgerschap. Wat kan burgerschap betekenen voor de culturele sector en vice versa? Daarover ging de presentatie waarvan de integrale versie te vinden is op de website van Felix Meritis.
Towards a cultural component of citizenship
The role of the citizen in building Europe
CITIZENSHIP – new legal windows
The concept of Union Citizenship was established as a legal concept by the Treaty of Maastricht in 1992. It marked a clear break from the market logic where individuals were mostly seen as consumers. The Union Citizenship is a status conferring on all nationals of one of the Member States an additional set of rights to those attached to their own national citizenship. It is intended to help create amongst individual citizens a sense of belonging to the EU and having a genuine European identity, reflecting the core founding values of the EU: human dignity, freedom, democracy, equality, the rule of law and respect for human rights.
The Lisbon Treaty offers citizens and civil-society organisations for the first time a legal opportunity to influence, control, discuss and support EU measurements and policies. The Lisbon Treaty (entered into force on December 1, 2009) introduces fundamental changes in regard to the role of the citizen and civil-society organisations. Article 11 gives the EU institutions the obligation to “give citizens and representative associations the opportunity to make known and publicly exchange their views in all areas of Union action”
Furthermore citizens’ position is now legally fostered by the charter of fundamental rights.
Through this legal framework, the individual citizen of any member-state now has, whether he wants it or not, an additional legal identity next to the existing national one. The EU became a Union of Member States and citizens.
CITIZENSHIP – new political windows
Partly as a result of the disastrous outcome of the referendums in France, the Netherlands and Ireland, the attention of the Commission given to issues such as citizenship has increased, although the concept of cultural citizenship is scarcely out of the egg.
In the fore months of the Lisbon Treaty, governments of Member States had to deal with the question of how the role of citizens in the Treaty would have to be defined. (A new Commissioner for justice, fundamental rights and citizenship at the European Commission reflects the political agenda defined by Commission President Barroso’s 2020 agenda where he sets the reinforcement of EU citizenship and participation as one of the 5 priorities for the next Commission). Even if there is a legal framework that guarantees EU citizenship rights the Commission feels that there remains a gap between the applicable legal rules and the practical reality citizens are faced with in their daily life, in particular in cross-border situations.
If citizenship is to be taken seriously, one needs to form an opinion on the circumstances and processes in which citizenship is established. These are by definition cultural processes.
The next question then is: what is the role of culture in the political unification process in Europe and what is cultural citizenship exactly?
IDENTITY– a side-window connected
The recurring and always impassioned identity debate is proof that from a cultural perspective citizens are greatly involved on one point at least. There is no longer a way for either a national government or the European Union to impose a generally accepted definition of connectedness, of patriotism if you will, on its citizens. It seems the time of competition between the citizens of Member States based on national clichés is definitely over.
The logical consequence of this is a general feeling of unease. After all, everyone wants to belong to something somewhere. The increasing interest in religion, as well as for retrograde political movements, is proof of this. Whether we like it or not, we are living in the age of the citizen, the citizen on the way to a new balance with his or her surroundings and the state.
How is citizenship in a cultural sense (of participation in civil and expressive life) hampered by irrational notions of bureaucratic identity based on place of birth? Why do cultures have to be falsely aligned to one tier of governmental representation, the nation state, when individuals themselves operate on multiple levels – family, local, regional, national, continental and global? The concept of cultural citizenship based on multiple identities enables individuals to meet and interact, to bear responsibility for their civility, to offer each other work and prospects, to feel free affection, to become politically active and supportive at the same time. Most of all it allows the inevitable irritations of human contact not to escalate into generic antipathy; for people to always see each other as individuals, not as representatives of an abstract label which they mistrust.
CULTURE
The idea of culture playing a more prominent role in local, regional, national and European processes than before, found more and more acceptance.
By implementing the new rules of the game, the EU can no longer be seen as primarily an economic project. Inclusion of citizens’ aspirations in ALL fields of policy changes the paradigm from economic to cultural notions.
When citizens have common cultural aims, even if the cultures themselves are different, the decentralised cross-fertilising of ideas becomes a way for active citizens to develop a common Europe while keeping their own sense of who they are intact. By removing labels, except those individuals choose to express themselves, we remove the need for protection against outsiders who mean us no harm.
THE WORKING GROUP AUDIENCES PARTCIPATION
Everywhere in Europe the consciousness of the role of culture is present as proves the response of many gatherings in numerous places all over Europe and neighboring countries.
The consultation-process with ‘civil-society’ – semi unionist organisations (the European Agenda for Culture is a first step taken by the European Commission in the cultural field) but also and in the first place ‘individuals’ has to be introduced and developed. Going beyond this consultation habit of membership organisations, the working group will go into the exchange with individual citizens active in arts and cultural life.
The atelier series strives to be the beginning of involving individuals, from artists, to audiences and cultural initiatives in a debate to give input to an emerging concept of cultural citizenship and shape the discourse on a European level. Through the set up of ateliers in different cities in Europe, new ideas for local, regional and national governments as well as the European Parliament, the European Council and the Commission will be generated through the contribution of a list of speakers that concentrate on the future of citizens’ involvement and responsibility. Speakers for defining the cultural component of citizenship are from the cultural field.
Questions/briefing for sessions:
Layers addressed:
Terminologies to be defined
Concept by Steve Austen and Kathrin Deventer
Na de officiële certificering van de deeltijdopleiding MBA Culture, Heritage & Citizenship (CHC) door de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO), is er nu ook Europese bevestiging van de noodzaak van deze jonge masteropleiding. Een zestal Europese instellingen op het gebied van cultuur en hogeronderwijs hebben op initiatief van MBA CHC met succes een beroep gedaan op het Erasmus+ programma van de Europese Commissie om een gezamenlijk interdisciplinair Europees MBA CHC curriculum te ontwikkelen: MBA ECHC.
Erasmus+ prijst het initiatief als ‘uniek’ en ‘innovatief’: MBA ECHC biedt de mogelijkheid om met gerenommeerde internationale partners op Europees niveau kennis en ervaring te verzamelen en een belangrijke aanzet te geven voor een waarlijk Europees onderwijsprogramma, dat de vaardigheden en kennis uit de bedrijfskunde samenbrengt met die uit de kunst-, cultuur- en erfgoedsector. De Erasmus+ jury verwacht dat dit project ‘een belangrijke bijdrage gaat leveren aan de discussie over de relatie tussen erfgoed en EU burgerschap’ en daarmee de hele sector vooruit kan helpen.
Steve Austen ziet door deze Erasmus+ erkenning een impuls voor de internationale arbeidsmarkt voor culturele professionals: ‘Iedereen die zich realiseert dat de wereld van kunst- cultuur- en erfgoed steeds internationaler wordt en er nu al grote behoefte is aan all-round leidinggevenden, begrijpt dat de arbeidsmarkt voor mensen die kennis van culturele processen kunnen combineren met up-to-date zakelijk inzicht, schreeuwt om leidinggevenden met innovatieve inzichten.’
Actieve rol voor studenten
De huidige en komende lichting MBA CHC studenten in Nederland zullen hierbij actief participeren. Zo biedt MBA CHC een uitgelezen kans het eigen internationale netwerk optimaal te ontwikkelen en al tijdens de studie de internationale arbeidsmarkt te verkennen. MBA CHC en MBA ECHC hebben immers als doel de kwaliteit van het eindverantwoordelijk management in de brede internationale cultuur- en erfgoedsector te verbeteren. Austen: ‘Een erkende Europese Master in Business, Culture & Heritage geeft onmiddellijk toegang tot de markt van internationaal opererende organisaties in alle 28 lidstaten van de EU en daarbuiten. De ideale volgende stap in je carrière is een kwalitatieve uitbreiding van je netwerk en Europese ervaringen waar steeds meer vraag naar is.’
Alles is er op gericht vaardigheden en inzichten te ontwikkelen van reeds ervaren, leidinggevende professionals, consultants en ondernemers. Dit kan door eigen ervaring te combineren met een top MBA-opleiding toegespitst op de toenemende complexiteit van de vraagstukken in de culturele bedrijfstak.
Vierde lichting
De eerste intake en gesprekken voor de vierde lichting van het Nederlandse MBA CHC zijn reeds gehouden. Selectie houdt niet alleen rekening met vooropleiding en ervaring, maar ook met de toegevoegde waarde voor het (inter)nationale netwerk van studenten en docenten. De opleiding is opgezet door Amsterdam Summer University (AMSU) en The Netherlands Business Academy (NLBA) en is als gecertificeerde erfgoed-MBA deeltijdopleiding de enige in Europa.
Basis voor het netwerk
Deelnemers maken deel uit van een hoogwaardig kennisnetwerk dat, vooral ook na voltooiing van de opleiding, van onschatbare waarde zal zijn, zeker nu MBA CHC in Europees verband de eerste stappen zet. Gedurende het curriculum van twee jaar werken deelnemers en docenten in een relatief kleine groep samen en wordt de basis gelegd voor uitwisseling van kennis en participatie in netwerken en projecten, ook buiten het directe leermodel van de opleiding.
Het aantal gastdocenten bedraagt inmiddels een kleine dertig persoonlijkheden uit binnen- en buitenland. Daarvan hebben er vijftien het afgelopen cursusjaar een gastcollege gegeven.
Het oordeel van enkele deelnemers aan het MBA CHC
P.d.C., leidinggevende bij een middelgrote gemeente: “Culturele inhoud, managerial uitdagingen en fundamentele verdiepingsslag op zelfkennis op maat aangeboden; ik had deze studie graag eerder in mijn loopbaan willen volgen!”
J.B., directeur evenementen locatie/organisatie: “Deze master verschaft mij de broodnodige zakelijke basis om mijn ambities in de culturele en publieke sector waar te kunnen maken. Bovendien bieden de gastcolleges – door gerenommeerde cultureel ondernemers – veel verdieping, inspiratie en een fijne bijdrage aan mijn netwerk.”
A.v.K., leidinggevende bij gerenommeerde podiumorganisatie: “Deze opleiding zorgt voor de juiste verdieping en uitdaging. De combinatie met de zakelijke en algemene kanten van het bedrijfsleven in combinatie met cultureel ondernemen zorgt ervoor dat ik nu al het geleerde kan toepassen.”
Meer informatie via:
Menno Heling, menno@ifthenisnow.nl of 06-31974866
Initiatiefnemer van het MBA in Nederland Steve Austen is beschikbaar voor interviews. Maak een afspraak via steve@steveausten.nl
Wie de stand van het cultuurdebat wil afleiden uit de bewegingen en beweringen van de grote en sommige kleinere spelers in de subsidie-infrastructuur, kan niet anders dan uitgeput en in verwarring achterblijven. Één ding valt op: zowel OC&W als fondsen, Raad voor Cultuur, provincies, gemeenten, samenwerkende kunstbedrijven en cultuurwoordvoerders van politieke partijen; allen zijn ontevreden over de bestaande inrichting van het kunst- en cultuurbestel. Dat bestel, nog niet zo lang geleden ingevoerd, blijkt nu in de ogen van alle destijds betrokkenen voor drastische herziening vatbaar.
De vraag is of bijstelling, verandering of wellicht volledig nieuw optuigen van een advies- en subsidiestelsel zin heeft als er in brede kring geen overeenstemming bestaat over enige grondslagen van de plaats en rol van kunst in de samenleving. Zolang daar geen sprake van is kan niemand duidelijk maken waar die herziening dan wel uit zou moeten bestaan. Wat vooral opvalt is de gewenste instrumentalisering van het kunstbeleid door de vele politieke, bestuurlijke en culturele belangengroepen, die elkaar tegenspreken en soms uitsluiten. Wie dit fenomeen ontwaart ziet zich onmiddellijk geconfronteerd met het legitimeringsvraagstuk: waarom is er eigenlijk subsidie en waaraan moet die worden besteed? Zolang het antwoord op die vraag uit de weg gegaan wordt, zal het kunstbeleid worden vormgegeven door alle mogelijke institutionele en toevallige factoren. Samenhang, waar alle bovengenoemde clubs voor pleiten, blijft dan een illusie.
Ik kan mij dan ook heel goed voorstellen dat de officiële Rijksadviseur op dit gebied, de Raad voor Cultuur, zich voor een vrijwel onmogelijke opgave gesteld ziet. De Raad zal zich dan ook noodgedwongen moeten beperken tot vooral technische en organisatorische aanbevelingen, voor de vorm voorzien van een cultuurpolitiek of kunstinhoudelijk sausje. Hoe zou je überhaupt zulke verschillende noties over uiteenlopende conceptuele en instrumentele kwesties in één, alles-en-iedereen-tevredenstellend plan kunnen onderbrengen? Laten we de meest in het oog springende buzzwoorden noemen: (nationale) identiteit, westerse cultuur, diversiteit, provinciale en gemeentelijke verantwoordelijkheid, publieksparticipatie, internationalisering , regionale spreiding, cultuurclusters, fusies en community-building, om van relaties met de creatieve industrie en de in snel tempo om zich heen grijpende social-designinterventies in bedrijfsleven en publieke sector nog maar te zwijgen.
Toch is er in mijn ogen wel een mogelijke uitweg uit dit dilemma. De Raad zou kunnen aansluiten op een bijna vergeten eigen advies uit 2007, dat merkwaardigerwijze nooit tot enig debat in de kunstwereld of de Kamer heeft geleid. In het advies Agenda cultuurbeleid & culturele basisinfrastructuur wordt de kunstwereld opgeroepen voortaan iets verder te kijken dan alleen het voortbestaan van de eigen instelling. Kennelijk is de Raad tot de slotsom gekomen dat kunstuitingen meer kunnen betekenen voor een samenleving dan het voorzien in een behoefte aan kunstgenot. De Raad introduceerde het begrip “cultureel burgerschap”. De Raad pleit ervoor meer aandacht te besteden aan de rol van het individu, de relatie tussen heden, verleden en toekomst, betekenisgeving en verdieping, en roept de kunstwereld op interdisciplinair, sectoroverschrijdend en internationaal te opereren. Dat zal moeten leiden tot meer allianties met andere partners in de samenleving: onderwijs, wetenschap, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. De Raad gaat er kennelijk vanuit dat de kunstwereld deel uitmaakt van de civil society en derhalve niet alleen verantwoordelijk is voor het eigen voortbestaan, maar ook aangesproken kan worden op de verbindingen die het kunstbedrijf met zijn omgeving aangaat.
Voorwaar een baanbrekend advies dat vervolgens oploste in het niets. Misschien was de Raad voor de afwisseling eens ‘te vroeg’; wellicht werd het advies selectief gelezen. Uit eigen waarneming bleek ook minister Plasterk desgevraagd niet te weten wat de Raad had geschreven, dus ook niet wat de door de Raad geïntroduceerde term ‘cultureel burgerschap‘, betekende. Jammer, niet eens zozeer omdat dit advies destijds geen rol van betekenis heeft gespeeld, maar toch vooral omdat het gezag van de Raad, door er op geen enkele wijze in de jaren daarna aan te refereren, ernstig is aangetast. Nota bene door eigen toedoen.
Een eenmaal door het Rijksadviesorgaan van de regering uitgebracht advies is daarmee een onderdeel geworden van de praktijk van het Openbaar Bestuur. Zolang een dergelijk advies niet is ingetrokken, blijft het logischerwijze geldig en kunnen instellingen zich erop beroepen, het is als het ware onderdeel geworden van de canon van het Nederlandse kunstbeleid. Nu kan het zijn dat men bij de Raad niet meer weet dat dit advies bestaat. Het leek mij, als burger en als liefhebber van het publieke debat en het Openbaar Bestuur, nuttig de onlangs aangetreden voorzitter van de Raad hierop te attenderen.
Ik hoop nu maar dat de Raad een helder besluit neemt, van tweeën één. Of het advies van destijds intrekken, of het gezien de huidige zoektocht naar legitimering van beleid en positionering van gesubsidieerde instellingen als aanzet nemen voor de context waarbinnen een voorstel voor een nieuw subsidiestelsel gestalte moet krijgen. Dat laatste lijkt mij niet bijster moeilijk. Soms kan kennis van het verleden helpen enige greep op de toekomst te krijgen.
Deze column verscheen eerder in MMNieuws/Special BMC Cultuurconferentie 2017. Lees het hele nummer!
Dag van Europa: Day of the European city and its citizens
(Geïnspireerd op een brief- en gedachtewisseling met burgemeester Eberhard van der Laan, die inmiddels heeft toegezegd dat wij op zijn steun kunnen rekenen)
Een bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger op 9 mei 2017 als vervolg op de eerste aldaar georganiseerde ontmoeting, precies een jaar geleden, waaraan 25 mensen deelnamen (verslag). Deze jaarlijks terugkerende uitwisseling van ideeën staat in het teken van de rol die de Amsterdamse burgers van oudsher hebben gespeeld en ook nu nog spelen in de vormgeving van de stedelijke samenleving. De verschillende vormen van ondernemend burgerschap die Amsterdam zo uniek maken worden nader uitgediept en gepresenteerd. Zo zal onder meer worden stilgestaan bij de rol van de grote Amsterdammers, persoonlijkheden die door hun maatschappelijke positie en persoonlijke welstand de stad een boost hebben gegeven. Hierbij valt te denken aan de weldoeners Samuel Sarphati en Adolf Wilhelm Krasnapolsky. Maar ook aan personen die de samenleving blijvend veranderd hebben zoals Aletta Jacobs, Jan Schaefer en Joke Smit.
Voor deze tweede bijeenkomst worden de 25 oorspronkelijke deelnemers verzocht ieder een gast mee te nemen, liefst van een andere generatie en uit een andere ervaringswereld, zodat dit platform voor het beleven van modern actief burgerschap jaarlijks organisch groeit en als zodanig een rol kan spelen in de opmaat naar Amsterdam 750 in 2025. Het ligt in de bedoeling de komende jaren nader aandacht te besteden aan de rol van onder meer:
Al deze initiatieven, waarvan de eerste voorbeelden te vinden zijn in de 16e en 17e eeuw, zijn te danken aan samenwerkingsvormen tussen gelijkgestemde burgers. Het gaat om kleinere of grotere verbanden van ondernemende burgers die taken op zich nemen die veelal, maar niet uitsluitend, naast hun hoofdberoep of bezigheid veel tijd en aandacht vragen. Het is deze min of meer vanzelfsprekende pioniersgeest, gepaard aan onbaatzuchtigheid die, ook nú, de levenskracht van Amsterdam uitmaakt.
Voor de bijeenkomst op 9 mei 2017 vragen we een drie- tot viertal aansprekende personen uit diverse beroepsgroepen die hun zeer persoonlijke visie zullen geven op wat burgerschap voor hen betekent in hun dagelijks leven. De volgende vragen kunnen hierbij aan de orde komen:
Er wordt gestreefd naar een samenwerking met een zich steeds uitbreidende reeks partners naast de initiatiefnemers Pakhuis de Zwijger, Stichting Felix Meritis Foundation en mediapartner en ifthenisnow.eu. Inmiddels worden met enkelen vruchtbare gesprekken gevoerd over toetreding tot dit initiatief.
Meer over thema en motto van deze tweede bijeenkomst lees je op de website van Vrienden van Felix Meritis.