Crisis in subsidie-industrie voor de kunsten Recent verscheen het artikel: ‘Advisering over kunstadvisering over kunstsubsidies’ (Openbaar Bestuur nr. 6/7, juni/juli 2010). Daarin zet Steve Austen op overtuigende wijze uiteen wat er in de loop der jaren toch zo jammerlijk is misgegaan in het grote sleutelen aan de inrichting van de subsidie-industrie voor de kunsten. In het licht van de moeizame legitimering van kunst en cultuur bij de komende grote bezuinigingsronde en het Paradisodebat over dit onderwerp (as. zondag 29 augustus), is het pleidooi van Austen voor meer transparantie en controleerbaarheid extra actueel. De tekst van het artikel is op te vragen via www.knpsl.krnt.nl of via de auteur.
Wie de huidige praktijk eens nauwkeuriger bekijkt moet met Austen tot de conclusie komen dat het huidige systeem is verworden tot een oncontroleerbaar, technocratisch mechanisme, waarbij invloed van de Tweede Kamer of de belastingbetaler ontbreekt. Austen doet concrete aanbevelingen om te voorkomen dat ongewijzigde voortzetting leidt tot een pervertering van het kunstbeleid en dus ook onverbiddelijk tot een geperverteerde kunstpraktijk. In zijn artikel geeft Austen inzicht in de achtergronden van het subsidiestelsel dat pas betrekkelijk recent, namelijk als resultaat van overleg tussen kunstenaars en politici uit de illegaliteit eind jaren veertig, enige vorm ging krijgen. De inbedding van het kunstbeleid in de beginselen van de democratische rechtsstaat stond daarbij voorop. Austen geeft nu in zijn artikel enige werkbare suggesties voor verandering: naast de beperking van de actieradius van peergroups door ook kwantitatieve gegevens in het oordeel te betrekken, moet de samenstelling van de beoordelingscommissies anders. Austen stelt een transparante methode voor die op voldoende vertrouwen van kunstwereld én publiek kan rekenen. Natuurlijk zal de openbaarheid van het hele proces moeten terugkeren. Reacties uit het veld Bij het verschijnen reageerden een aantal gezaghebbende cultureel professonals. Hieronder enkele korte citaten. Voor de volledige citaten zie www.steveausten.nl Noot voor de redactie:
De tekst van het hele artikel uit Openbaar Bestuur is de downloaden via www.knpsl.krnt.nl Voor vragen of toelichting kunt u contact opnemen met de auteur Steve Austen: steve@steveausten.nlEnkele citaten uit de reacties op www.steveausten.nl: Cas Smithuijsen, directeur van de Boekmanstichting, Amsterdam: Democratische besluiten dienen wel gebaseerd te zijn op adviezen die alle belangen in de cultuursector overzichtelijk wegen. Daar wringt hem volgens Austen de schoen. Want al enige tijd ontbeert de Raad voor Cultuur dat overzicht en wordt cultuurbeleid gemaakt door fondsen die nog zoekende zijn hoe zij hun besluiten democratisch moeten verantwoorden… Christine Delhaye, universitair docent Algemene Cultuurwetenschappen, UvA: Een vurig pleidooi om de subsidiëring van de kunsten terug te geven aan het publieke debat. Dirk Noordman, directeur Adviesbureau voor Cultuurtoerisme: In een historisch opgezet betoog laat hij zien hoe de idealistische principes voor de subsidiëring voor de culturele sector uit de oorlogstijd zijn uitgemond in principiële idealen van de bureaucratie. Zijn artikel prikkelt om nog eens goed naar het hele subsidiestelsel te kijken. Nelleke Noordervliet, schrijfster: Helaas moet gevreesd worden dat deze bijdrage aan het debat in een of andere ambtelijke la verdwijnt omdat, zoals Austen schrijft een van de grote nadelen van de huidige praktijk juist ligt in de verbureaucratisering en verheimelijking van alles wat deel zou moeten zijn van een open debat. Hans Onno van den Berg, directeur van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties: Austen geeft een indrukwekkende opsomming van de vele momenten en situaties waarin het beoordelingssysteem faalde en maakt overtuigend duidelijk dat een fundamentele herziening van de huidige praktijk noodzakelijk is. Paul Beugels, voorzitter Comité Buitenlands Cultureel Beleid: Kansrijker en doeltreffender zou het, naar mijn inschatting zijn als de versgekozen Tweede Kamer de kreupele Wet Specifiek Cultuurbeleid nog eens tegen het licht houdt van de wetspraktijk en de kunstpraktijk en waar nodig de wet aanpast. De ideeën van Steve Austen kunnen daarbij richtinggevend zijn. Esmé Lammers, filmmaker en ex-intendant van het Ned. Fonds voor de Film: Daarom raad ik betrokken ambtenaren van het ministerie van OCW en de fondsen aan het artikel van Steve Austen met grote zorg te lezen. Ze zullen dan niet anders kunnen dan concluderen dat openbaarheid van groot belang is en dat het beoordelingsinstrument dringend aan een serieuze kwaliteitscontrole toe is. Hopelijk raken deze partijen dan eindelijk eens van de noodzaak tot ingrijpen doordrongen. Rik Peeters, promovendus Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Waar de wetenschap lijkt te zijn doorgeslagen in het kwantificeren van zijn prestaties, daar laat Steve Austen zien dat de kunstwereld juist lijkt te zijn doorgeslagen in een defensieve opstelling tegenover transparantie en objectieve beoordelingscriteria. Uiteindelijk zal ook dit tot perverse effecten leiden, zo maakt het artikel overtuigend duidelijk. Sari van Heemskerck Pillis – Duvekot, voormalig lid Tweede Kamer voor de VVD De afstandelijke, technische bureaucratie die nu bezit heeft genomen van deze subsidiestromen en de verdeling daarvan gaat voorbij aan het feit dat het hier om gemeenschapsgeld gaat. Het Parlement staat buiten spel. Er moet discussie komen, ik weet het, die is lastig objectief te voeren, maar is dit niet inherent aan de Kunsten?